Zelfs met de beste intenties en de meest geavanceerde technologieën worden er nog steeds fouten gemaakt bij softwarebeveiliging. En laten we eerlijk zijn, fouten in IT-security kunnen desastreuze gevolgen hebben. Denk aan datalekken, inbraken, of zelfs complete systeemuitval. Vaak zijn de oorzaken verrassend simpel en worden ze over het hoofd gezien omdat men zich te veel richt op functionaliteit en niet genoeg op veiligheid. In dit hoofdstuk kijken we naar de meest voorkomende beveiligingsfouten, zodat jij ze kunt vermijden.

Fout 1: Security niet vanaf het begin meenemen

Een van de grootste fouten die bedrijven maken, is dat ze beveiliging behandelen als een afterthought. De focus ligt op het bouwen van een goed functionerend stuk software, en pas aan het einde van het traject denkt men: ‘Oh ja, we moeten het ook nog beveiligen.’ Alleen, tegen die tijd is het vaak te laat om grote veranderingen door te voeren zonder flinke kosten of vertragingen.

Zoals we in het derde hoofdstuk al hebben besproken, is security by design de sleutel. Beveiliging moet vanaf het eerste moment een integraal onderdeel zijn van het ontwikkelproces. Door vroeg in het proces na te denken over zaken zoals encryptie, toegangsbeheer en risicobeoordeling, voorkom je dat je later tegen grote problemen aanloopt. Het is niet alleen goedkoper, maar ook een stuk veiliger om vanaf dag één security in te bouwen.

Fout 2: Te veel vertrouwen op je ontwikkelaars

Ontwikkelaars zijn briljante mensen, geen twijfel mogelijk. Ze bouwen de functionaliteiten waar jouw bedrijf op draait en zorgen ervoor dat alles soepel loopt. Maar hier ligt ook een gevaar: ontwikkelaars zijn niet altijd beveiligingsexperts. Hun prioriteit ligt vaak bij het functioneel krijgen van de software, niet bij het beschermen ervan. En dat is logisch, want security is een vak apart.

Het komt regelmatig voor dat softwareontwikkelaars beveiligingsmaatregelen omzeilen om sneller te kunnen werken. Ze implementeren bijvoorbeeld tijdelijke achterdeurtjes om sneller te kunnen testen, maar vergeten die later te verwijderen. Of ze focussen zich zo sterk op het oplossen van functionele problemen, dat ze geen tijd besteden aan het beveiligen van de software.

Een goede oplossing hiervoor is het inschakelen van een team of externe partij die gespecialiseerd is in security. Laat hen de software testen en de beveiliging valideren voordat je hem in gebruik neemt. Bij maatwerksoftware is het van groot belang dat er parallel aan het ontwikkelproces wordt gewerkt aan security, zodat deze fouten vermeden worden.

Fout 3: Slecht wachtwoord- en toegangsbeheer

Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar zwakke wachtwoorden en slecht toegangsbeheer blijven een van de grootste oorzaken van beveiligingsincidenten. Denk bijvoorbeeld aan de klassieke fout: één standaard wachtwoord voor alle gebruikers. Of wachtwoorden die nooit worden gewijzigd. Het lijken kleine details, maar zo’n wachtwoorden zijn vaak de zwakke schakel waardoor hackers toegang krijgen tot je systemen.

Daarnaast wordt er vaak te weinig nagedacht over role-based access control (RBAC): niet iedereen binnen je organisatie hoeft toegang te hebben tot alle data. Door rollen en toegangsrechten in te stellen, beperk je de schade als er een inbreuk plaatsvindt. Een eenvoudige fout die vaak wordt gemaakt, is dat iedereen ‘administrator’-rechten krijgt, terwijl dit absoluut niet nodig is.

De oplossing? Zorg voor sterke wachtwoordrichtlijnen, zoals het verplichten van complexere wachtwoorden en het regelmatig wijzigen ervan. En implementeer multi-factor authenticatie (MFA) waar mogelijk, zodat een inbreuk op een wachtwoord niet direct betekent dat iemand toegang krijgt. Vergeet ook niet te zorgen voor een gedetailleerd toegangsbeleid, zodat medewerkers alleen toegang hebben tot de data die ze echt nodig hebben.

Fout 4: Gebrek aan monitoring en logging

Een andere veelvoorkomende fout is het ontbreken van goede monitoring en logging. Het probleem is dat veel bedrijven pas achteraf ontdekken dat ze gehackt zijn – en dan is het te laat. Zonder goede monitoring en logging heb je geen idee wat er precies in je systeem gebeurt, waardoor je geen waarschuwingen krijgt als er iets misgaat.

Monitoring houdt in dat je continu controleert wat er op je netwerk en systemen gebeurt. Dit kan automatisch via tools die verdachte activiteiten zoals ongebruikelijke inlogpogingen of dataverkeer detecteren. Logging zorgt ervoor dat al deze activiteiten worden opgeslagen, zodat je achteraf kunt analyseren wat er precies is gebeurd. Zonder logging wordt het onmogelijk om te achterhalen hoe een aanval heeft plaatsgevonden, laat staan hoe je het kunt voorkomen in de toekomst.

Een goed monitoringsysteem kan je helpen om snel in te grijpen als er iets verdachts gebeurt. En met goede logging kun je na een incident analyseren wat er is fout gegaan en de nodige maatregelen nemen om het in de toekomst te voorkomen.

Fout 5: Niet up-to-date blijven met patches en updates

Veel beveiligingsproblemen ontstaan doordat bedrijven hun software niet up-to-date houden. Zero-day exploits – kwetsbaarheden die pas ontdekt worden nadat de software al in gebruik is – zijn een grote dreiging. Zodra een kwetsbaarheid bekend wordt, is het een race tegen de klok om je systemen te updaten voordat hackers misbruik maken van het lek.

Toch zien we vaak dat bedrijven te laat reageren op zulke updates. Soms omdat ze denken dat het tijd kost of problemen kan veroorzaken met bestaande software. Maar die paar uur downtime om een patch door te voeren, is niets vergeleken met de chaos die een beveiligingslek kan veroorzaken.

Zorg ervoor dat je een helder update- en patchbeleid hebt. Dit betekent dat je niet alleen je software moet updaten, maar ook de onderliggende systemen en infrastructuur. Door regelmatige updates en patches uit te voeren, minimaliseer je het risico op beveiligingsproblemen.

Fout 6: Geen externe security-audits uitvoeren

Tot slot, een fout die veel voorkomt, is dat bedrijven alleen intern hun beveiliging testen. Het is vaak moeilijk om de zwakke plekken in je eigen systeem te zien, omdat je gewend bent aan hoe alles werkt. Dit is vergelijkbaar met het nalezen van je eigen tekst: je leest over de fouten heen, omdat je al weet wat er staat.

Daarom is het belangrijk om externe audits te laten uitvoeren door onafhankelijke partijen. Deze experts hebben een frisse blik en kunnen beveiligingslekken opsporen die je zelf misschien over het hoofd hebt gezien. Denk aan penetration tests waarbij ethische hackers proberen in te breken in je systeem om kwetsbaarheden op te sporen. Dit soort tests zijn essentieel om je software op het hoogste niveau te beveiligen.

Door deze veelvoorkomende fouten te vermijden, kun je de beveiliging van je software enorm versterken. In het volgende hoofdstuk gaan we verder in op het belang van continue updates en onderhoud om je software veilig te houden, zelfs nadat hij is opgeleverd.