Gefeliciteerd, je maatwerksoftware is klaar en draait als een zonnetje! Maar als je denkt dat het werk erop zit, dan moeten we je helaas teleurstellen. Beveiliging is geen project dat eindigt bij de oplevering van je software, maar een continu proces. Een marathon, geen sprint. Zodra je software live gaat, begint pas de echte uitdaging: het onderhouden van de beveiliging. Want net zoals technologie zich blijft ontwikkelen, doen cyberdreigingen dat ook.

Beveiliging stopt niet bij oplevering

Een van de grootste fouten die bedrijven maken, is denken dat hun software na oplevering ‘af’ is. Je hebt geïnvesteerd in een beveiligd ontwerp, er zijn audits en penetration tests uitgevoerd, en alles lijkt goed te werken. Maar de wereld van IT-security staat nooit stil. Nieuwe kwetsbaarheden worden elke dag ontdekt en hackers ontwikkelen continu nieuwe manieren om binnen te dringen in systemen. Zelfs de meest robuuste beveiliging kan na verloop van tijd kwetsbaar worden als er geen onderhoud plaatsvindt.

Zero-day exploits en waarom je alert moet blijven

Een van de meest gevaarlijke bedreigingen in de wereld van softwarebeveiliging zijn zero-day exploits. Dit zijn beveiligingslekken die nog niet bekend zijn bij de softwareontwikkelaar. Zodra zo’n lek aan het licht komt, is het een race tegen de klok. De hackers weten ervan, en nu jij ook. Hoe sneller je het probleem kunt oplossen, hoe kleiner de kans dat iemand misbruik maakt van de kwetsbaarheid.

Omdat zero-day exploits onverwacht kunnen opduiken, is het essentieel dat je een proces hebt om snel te reageren. Dit betekent dat je niet alleen afhankelijk bent van periodieke audits of penetratietests, maar dat je ook een systeem moet hebben voor het monitoren van kwetsbaarheden in de software die je gebruikt. Zodra er een zero-day exploit opduikt, moet je klaar staan om actie te ondernemen.

Het belang van een servicecontract

Eén manier om ervoor te zorgen dat je software ook na de oplevering goed beveiligd blijft, is door het afsluiten van een servicecontract. Dit is niet zomaar een onderhoudscontract voor als er iets kapotgaat; het is een overeenkomst waarin je afspreekt dat de beveiliging van de software regelmatig wordt bijgewerkt en onderhouden.

Bij veel maatwerksoftwareprojecten maken wij het zelfs bijna verplicht voor klanten om zo’n servicecontract af te sluiten. Het gaat erom dat je software up-to-date blijft met de nieuwste beveiligingspatches en dat je snel kunt reageren op eventuele nieuwe dreigingen. Zonder een servicecontract loop je het risico dat je software veroudert, en daarmee ook de beveiliging. Software die vandaag veilig is, kan over een paar maanden ineens kwetsbaar zijn voor nieuwe exploits als deze niet regelmatig wordt onderhouden.

Regelmatige updates: meer dan alleen bugfixes

Als je denkt dat updates alleen maar gaan over het oplossen van bugs of het toevoegen van nieuwe functionaliteiten, dan zit je ernaast. Beveiligingsupdates zijn misschien wel de belangrijkste updates die je kunt uitvoeren. Ze zorgen ervoor dat je software beschermd blijft tegen de nieuwste bedreigingen.

Updates kunnen betrekking hebben op verschillende niveaus:

• Applicatie-updates: Dit zijn updates aan de maatwerksoftware zelf. Nieuwe beveiligingspatches worden doorgevoerd om de software te beschermen tegen de laatste dreigingen.
• Infrastructuurupdates: De servers en netwerken waarop je software draait, moeten ook regelmatig worden bijgewerkt. Dit kan gaan om het patchen van besturingssystemen, databases of andere componenten van de infrastructuur.
• Library- en framework-updates: Maatwerksoftware is vaak gebouwd op bestaande libraries en frameworks. Deze externe componenten kunnen op hun beurt ook kwetsbaarheden bevatten. Zorg ervoor dat je deze regelmatig bijwerkt.

Testen na updates

Updates zijn essentieel, maar ze brengen ook een risico met zich mee: een update kan namelijk onbedoeld nieuwe problemen veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan een situatie waarin een update een beveiligingsprobleem oplost, maar per ongeluk ook bepaalde functionaliteiten aantast. Daarom is het belangrijk dat je na elke update je software opnieuw test. Dit noemen we regressietests. Ze zorgen ervoor dat je zeker weet dat de update niet alleen het probleem oplost, maar dat je software ook nog steeds werkt zoals bedoeld.

Incident response: voorbereid zijn op het ergste

Het onderhouden van softwarebeveiliging draait niet alleen om het voorkomen van problemen, maar ook om het klaarstaan voor als er iets misgaat. Een incident response plan is daarbij essentieel. Dit plan beschrijft wat er moet gebeuren als er toch een beveiligingsincident plaatsvindt, zoals een hack of datalek. Hoe sneller je kunt reageren, hoe meer je de schade kunt beperken.

Een goed incident response plan bevat de volgende elementen:

• Detectie: Hoe ontdek je dat er een beveiligingsincident plaatsvindt? Dit kan via monitoringtools die verdachte activiteiten signaleren.
• Melding: Wie moet je op de hoogte stellen zodra je een incident ontdekt? Dit omvat zowel interne stakeholders als externe partijen, zoals klanten of toezichthouders.
• Containment: Wat doe je om de schade te beperken? Denk aan het isoleren van de getroffen systemen of het intrekken van toegangsrechten.
• Herstel: Hoe zorg je ervoor dat het probleem wordt opgelost en dat de systemen weer veilig kunnen draaien?
• Evaluatie: Na een incident is het belangrijk om te evalueren wat er is misgegaan en hoe je in de toekomst soortgelijke problemen kunt voorkomen.

Monitoring en proactief beheer

Een goede beveiliging draait om meer dan alleen het uitvoeren van updates. Je moet ook actief monitoren wat er in je software en infrastructuur gebeurt. Door continu te controleren op verdachte activiteiten, zoals ongebruikelijke inlogpogingen of vreemde datastromen, kun je snel ingrijpen als er iets mis dreigt te gaan. Veel bedrijven investeren in Security Information and Event Management (SIEM)-systemen om al hun beveiligingsdata op één centrale plek te verzamelen en te analyseren.

Proactief beheer betekent dat je niet wacht tot er iets fout gaat, maar dat je altijd een stap voor blijft. Door regelmatig te monitoren en te analyseren, kun je potentiële problemen vroegtijdig detecteren en oplossen, voordat ze uitgroeien tot grote beveiligingsincidenten.

Conclusie: beveiliging is een doorlopend proces

Beveiliging is geen eenmalige investering. Het is een continu proces dat voortdurende aandacht en onderhoud vereist. Van het updaten van je software en infrastructuur tot het klaarstaan met een incident response plan – het doel is om altijd een stap voor te zijn op de nieuwste dreigingen.

Als je maatwerksoftware ontwikkelt of gebruikt, zorg er dan voor dat je na de oplevering niet achteroverleunt. Houd je software up-to-date, zorg voor regelmatige security audits en tests, en wees voorbereid op onverwachte gebeurtenissen. Zo blijft je software niet alleen functioneel, maar vooral ook veilig.

In het volgende en laatste hoofdstuk gaan we dieper in op privacy en gegevensbescherming, en kijken we hoe regelgeving zoals GDPR invloed heeft op het ontwikkelen en beveiligen van maatwerksoftware.